عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) در کشت مخلوط نواری با زنیان (Carum copticum L.) تحت تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی

چکیده مدیریت کود یک عامل مهم در موفقیت کشت گیاهان دارویی می­باشد. کاربرد کودهای زیستی در تولید این گیاهان با هدف حذف یا کاهش قابل ملاحظه مصرف نهاده­های شیمیایی و همچنین افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود رشد و کیفیت گیاه، از اهمیت زیادی برخوردار است. در همین راستا، به منظور بررسی اثرات کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله در کشت مخلوط نواری با زنیان، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 91- 1390 در مزرعه­ا­ی واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده به اجرا در آمد. تیمار­های آزمایش شامل سه سطح کود: عدم کاربرد کود (شاهد)، 100% کود شیمیایی (NPK) و 50% کود شیمیایی + کود زیستی (فسفاته بارور 2 + ازتو باکتر) و پنج الگوی کشت مخلوط به روش نواری شامل 4 ردیف زنیان + 2 ردیف شنبلیله، 8 ردیف زنیان + 4 ردیف شنبلیله، 12 ردیف زنیان + 6 ردیف شنبلیله و کشت خالص دو گونه بود. نتایج نشان داد که الگوی کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی شنبلیله اثر معنی­دار داشت. بیشترین عملکرد دانه (11/631 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (44/3114 کیلوگرم در هکتار) از تیمار کشت خالص و کمترین مقادیر عملکرد دانه (78/470 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (78/1998 کیلوگرم در هکتار) از کشت مخلوط 12 ردیف زنیان + 6 ردیف شنبلیله به دست آمد. اثر نوع کود نیز به جز تعداد دانه در نیام بر سایر صفات مورد بررسی شنبلیله اثر معنی­داری نشان داد. بالاترین عملکرد دانه شنبلیله (92/605  کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (50/2871 کیلوگرم در هکتار) از تیمار کود شیمیایی و کمترین مقادیر عملکرد دانه (33/479 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (42/2292 کیلوگرم در هکتار) از تیمار عدم کاربرد کود (شاهد) حاصل شد. بیشترین نسبت برابری زمین کل (97/1) از کشت مخلوط نواری با نسبت 4 ردیف زنیان+ 2 ردیف شنبلیله با تیمار کود شیمیایی به دست آمد که معادل 97 درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه بود و این نشان دهنده برتری کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص است.